ĐẶC KHU KHAI QUANG

.

Địa điểm chiến thắng Đặc khu Khai Quang, thuộc địa bàn ấp 7, xã Khánh An, tỉnh Cà Mau (trước đây là ấp 7, xã Nguyễn Phích, huyện U Minh, tỉnh Cà Mau).

Khu trù mật Khai Quang được xây dựng cuối năm 1957 - đầu năm 1958, khá quy mô với chiều dài 1.500m, chiều ngang 1.050m, mặt tiền ở hướng sông Cái Tàu được xây dựng bán cơ bản. Mỹ - Diệm cho rằng đây là mô hình “kinh tế – văn hóa – xã hội” mang tính thí điểm để cai trị U Minh, địch đưa máy cày về cày đất để gọi là “cơ giới hóa đồng ruộng”. Chúng còn bắt dân đào một con kênh lấy tên Khai Quang, cắt lô rừng 389 từ sông Cái Tàu đối diện với kinh Zéro và Khu trù mật Khai Quang, chạy dài đến biển Tây, giáp kinh Giáo Bảy, trổ ra Vịnh Thái Lan. Để tăng cường bảo vệ, cứ cách 500m đào một con kinh, chung quanh có bờ thành, cao 1,5m và làm lộ xe, có chiều ngang 9m để xe 4 bánh chạy được. Lực lượng túc trực nơi đây trên dưới 700 quân ngụy, gồm 1 tiểu đoàn quân chủ lực, tăng cường 2 đại đội bảo an, còn lại là dân vệ và lính xung kích.

Chính quyền Ngô Đình Diệm xem việc hoàn thành công trình Khai Quang là kỳ tích “Khai sáng U Minh”. Từ thực tế cho thấy, địch đã biến Khu trù mật Khai Quang cùng những đồn bốt lớn khác thành gọng kìm ngày càng siết chặt vùng U Minh.

Tháng 3/1962, do xác định Khai Quang là địa điểm trọng yếu của vùng U Minh Hạ, Mỹ - Diệm đã nâng cấp xây dựng Khu trù mật Khai Quang thành đặc khu, địch tiếp tục bắt dân dỡ bỏ nhà cửa vào sống tại Khai Quang, xung quanh dựng hàng rào gai, lực lượng quân sự được tăng cường, bổ sung thêm một đại đội pháo binh. Tại đây, người dân bị quản chế gắt gao và gánh chịu vô số những đòn tra tấn tâm lý lẫn thể chất của kẻ thù, đặc biệt, mức độ tàn ác trong cách cai trị dân chúng và tra tấn tù nhân tại đây ngày càng nâng lên đến mức tàn khốc.
  Đặc khu Khai Quang là một trong số mô hình căn cứ quân sự thí điểm tiêu biểu của địch tại khu vực Bạc Liêu – Cà Mau, được chính quyền Ngô Đình Diệm ra sức đầu tư kiên cố nhằm thực hiện âm mưu lấn đất, giành dân, thống trị Nhân dân ta bằng sức mạnh và vũ khí quân sự và trên hết là mục đích làm bàn đạp tiêu diệt các cơ quan đầu não của Đảng ta đóng tại căn cứ kháng chiến U Minh.

Năm 1963, lực lượng của ta tổ chức tiêu diệt tên cai tổng đứng đầu bộ máy tổ chức tại Đặc khu Khai Quang. Sau đó ta nhiều lần nã pháo vào cứ điểm tứ giác Đặc khu Khai Quang.

Ngày 14/5/1965, sau nhiều lần bị quân ta từ các chiến hào siết chặt, địch ở  Khai Quang một lần nữa yêu cầu chi viện khẩn cấp. Ngay lập tức, bọn tiểu khu An Xuyên cho một Tiểu đoàn thuộc Trung đoàn 32, sư đoàn 21 và một Đại đội Bảo an, có 2 cố vấn Mỹ chỉ huy, từ quận Thới Bình sang tiếp cứu.